Stì atèncc bergamàsch (bressà, milanés, zenés, türinés, bolognés, barés, palermità, …)! Perchè ‘nsèma a la sdòrmia, i ve pórta vià, tòch a tòch, la òsta lèngua e la òsta cültüra materiàl e speretüàl: cioè la tèra e l’ànima.   E quando i v’à svödàt del töt, óter sarì próncc, pròpe compàgn di s-ciàe, a èss bé ‘mpienìcc de la sò cültüra “önéga per töt ol mónd” (chèla che la passa ‘n televisiù e söi giornài di globalisadùr): tace bèi böratì, in di mà di mültinassionài e di padrù del vapùr (cioè l’economéa e la finansa mondiàl)».
Issé l’à parlàt in d’interviste Tavo Burat (Gustavo Buratti Zanchi) a conclüsiù de la sò bèla lessiù söl téma «Dialèt e lèngua:
 
i fondamécc de la quistiù» (in italià, Dialetto e lingua: riflessioni epistemologiche), organisada del Atenéo de scènse, lètre e arte de Bèrghem, venerdé quìndes de utùer, dét in de la ègia Sala Consigliàr del Cümü de Bèrghem, in via Tasso.
Ol Tavo l’è ü piemuntés de Bièla (Ciaàssa), ma l’è nassìt setantadù agn fà ‘n tèra bergamasca, a Stesà (cóme l’m’à scricc dét in d’öna dèdica söl sò lìber de poesìe Menhir), ol paìs indóe la stàa de cà la sò mama, la contèssa Caròli-Zanchi.
‘L intervènt de valùr del professùr, che l’è sòcio de l’associassiù internassionàl per la difésa di lèngue e cültüre minassade (AIDLCM), a l’è stacc ripartìt sóta ‘l profél sòcio-lenguìstego, sóta ‘l profél leterare e sóta ‘l profél de la lège e de töcc i particolàr ve n’parleró in de l’aegnì; per intàt èco ‘l süch de la quistiù.  Ü dialèt l’è öna lèngua facia e finida, che la gh’à ‘l önegh intórt de troà i pórte serade de l’aministrassiù pöblega, i pórte serade de la scöla, i pórte serade de la césa.  Dóca la quistiù l’è nóma géo-polìtega; e l’è adritüra la césa (almànch ché de nóter) che, dòpo ‘l Consèi Vaticà Segónd, l’à desmetìt ol latì col passà ai lèngue del mónd, ma col lassà fò, per ol momènt, chèle refüdade di Stacc.
Èco perchè la và bé per la CEI la mèssa ‘n sardegnöl o ‘n furlà (lèngue reconosside del istàt italià co la lège nömer 482/99), ma la và mia bé, per ol momènt, chèla ‘n piemuntés, in vèneto, o ‘n bergamàsch.
E alura fórsa s-cècc! Fém mia ‘mbroià de chèsta zét che la comanda e la gh’à in öde i lèngue di pòpoi: m’gh’à de lotà, sö la nòsta tèra, e pretènd de püdì sèmper dovrà in di laùr de töcc i dé la nòsta lèngua in banda, al dé de ‘ncö, al italià.
Dizionario Italiano-Bergamasco


Tace bergamàsch i parla amò bé la lèngua de cà, ma adèss l’è necessare dovràla, sènsa pura o ergògna, ach per iscrécc.  Issé, ‘nsèma ai lìber e vocabolare che gh’è ‘n gir (in sità i venditùr de lìber in bergamàsch piö fürnìcc i è ‘l Róssi e, ògne tat, la libreréa Taràntola), l’pöl vèss öna buna idéa chèla de dedicà öna quach ure a ‘mparà a lès e scriv, magare col indà ai córs che i aministrassiù, i bibliotéche o i associassiù cültürài del teritòre i mèt (o i meterà) ‘mpé per tègn ìa e sèmper fórta la nòsta lèngua e col doér de insegnàghela pò ai s-cècc.  Presèmpe a’ chèst an ol Dücàt de Piassa Püntida l’iströéss ü córs al venerdé sira, di sés ure fina ai òt e mèsa, per quase trènta lessiù, in di stanse sura i pórtegh de Piassa Püntida, al nömer trent’òt. La prima lessiù l’è fissada per ol dùdes de noèmber; per di ótre informassiù s’pöl telefunà o mandà ü facs al nömer 035.210275.
A propóset de lìber, zamò de desèmber (e l’pöderèss vèss pròpe ü bèl regàl de Santa Lösséa, per i genitùr) a l’döserèss vèss possìbel troà ‘n di librerée du növ iströmèncc ötei per i “stödécc” de bergamàsch: öna nöa gramàtega (dòpo chèla del professùr Mora del 1966) de la lèngua bergamasca, cürada del Ümbèrto Zanèt; e, per i otant’àgn del Dücàt, ü növ Vocabolare bergamàsch-italià, che l’và a completà ‘l quàder del prim Dissionare italià-bergamàsch, egnìt fò ü pér de agn fà, sèmper a cüra de la cóbia Carmélo Francia - Emanüél Gambarì (edissiù gràfital).   Amìs, ghe n’è pròpe per töcc i göscc.

Gioancarlo Giaàss
Bèrghem, ol vintü de utùer del duméla e quàter


Dàlmen, löi 2009