Stì atèncc bergamàsch (bressà, milanés, zenés, türinés, bolognés, barés, palermità, …)! Perchè ‘nsèma a la sdòrmia, i ve pórta vià, tòch a tòch, la òsta lèngua e la òsta cültüra materiàl e speretüàl: cioè la tèra e l’ànima. E quando i v’à svödàt del töt, óter sarì próncc, pròpe compàgn di s-ciàe, a èss bé ‘mpienìcc de la sò cültüra “önéga per töt ol mónd” (chèla che la passa ‘n televisiù e söi giornài di globalisadùr): tace bèi böratì, in di mà di mültinassionài e di padrù del vapùr (cioè l’economéa e la finansa mondiàl)». Issé l’à parlàt in d’interviste Tavo Burat (Gustavo Buratti Zanchi) a conclüsiù de la sò bèla lessiù söl téma «Dialèt e lèngua: Ol Tavo l’è ü piemuntés de Bièla (Ciaàssa), ma l’è nassìt setantadù agn fà ‘n tèra bergamasca, a Stesà (cóme l’m’à scricc dét in d’öna dèdica söl sò lìber de poesìe Menhir), ol paìs indóe la stàa de cà la sò mama, la contèssa Caròli-Zanchi. ‘L intervènt de valùr del professùr, che l’è sòcio de l’associassiù internassionàl per la difésa di lèngue e cültüre minassade (AIDLCM), a l’è stacc ripartìt sóta ‘l profél sòcio-lenguìstego, sóta ‘l profél leterare e sóta ‘l profél de la lège e de töcc i particolàr ve n’parleró in de l’aegnì; per intàt èco ‘l süch de la quistiù. Ü dialèt l’è öna lèngua facia e finida, che la gh’à ‘l önegh intórt de troà i pórte serade de l’aministrassiù pöblega, i pórte serade de la scöla, i pórte serade de la césa. Dóca la quistiù l’è nóma géo-polìtega; e l’è adritüra la césa (almànch ché de nóter) che, dòpo ‘l Consèi Vaticà Segónd, l’à desmetìt ol latì col passà ai lèngue del mónd, ma col lassà fò, per ol momènt, chèle refüdade di Stacc. Èco perchè la và bé per la CEI la mèssa ‘n sardegnöl o ‘n furlà (lèngue reconosside del istàt italià co la lège nömer 482/99), ma la và mia bé, per ol momènt, chèla ‘n piemuntés, in vèneto, o ‘n bergamàsch. E alura fórsa s-cècc! Fém mia ‘mbroià de chèsta zét che la comanda e la gh’à in öde i lèngue di pòpoi: m’gh’à de lotà, sö la nòsta tèra, e pretènd de püdì sèmper dovrà in di laùr de töcc i dé la nòsta lèngua in banda, al dé de ‘ncö, al italià.
Dàlmen, löi 2009 |