Incö m’völ comensà a èd cóme i pregàa i nòs’ vècc. Ol prim laùr de saì l’è che lur, fina a quarant’agn fà, prima del Concìlio Vaticà Segónd, i à sèmper dovràt ol latì, perchè chès-ce i éra i prescrissiù de la Césa Catòlega per i sante mèsse, i batésem, i fönerài, e ‘mpó töte i litürgìe öficiài.  Però la zét, per sò cönt, la disìa a’ di preghiére ‘n de la sò lèngua, de spèss in rima, per tègnele mèi a mét.  Ol Lüige Föria de la Val Seriana l’iscrìv, presèmpe, che quando i bergamàsch i ‘ndàa a fà vìsita ai sò mórcc in di capsàncc i ressitàa issé:

 

”Ànime sante
ànime pörgante
preghì ‘l Signùr per nóter
che nóter a m’pregherà per vóter
óter sìrev cóme nóter
nóter a m’vegnerà cóme óter
quando che nóter a m’sarà cóme óter
chi óter i pregherà per nóter
che ‘l Signùr a l’me compagne de óter
in de glòria del Santo Paradìs”.


Opör, quando i puciàa la mà dét in del segnaröl de la césa, i disìa:

”L’aqua santa la me bagna
ol Signùr a l’me compagna
bröte ròbe vià de ché
gh’ó ‘l Gesü depröf a mé”.


E i éra tance e dièrse öna de l’ótra i preghiére che s’cöntàa sö, s-cetì, zùegn e vècc, prima de ‘ndà ‘n lècc.  I Pàter, Àve e Glòria di rosare e di penitènse i éra dóca ‘n latì; però del momènt che ‘l bergamàsch l’è mia apéna ü dialèt, “bù per parlà de pïerù” (cóme l’à dicc öna ólta, co la spössa sóta ‘l nas, ol professùr piemuntés Gianlüige Becaréa a la trasmissiù del dopomesdé sö RAI 3, Paròla Mia), ma l’è öna lèngua precisa e compléta, che la pöl dì töt chèl che gh’è al mónd, òi lassàv la mé versiù di orassiù piö famuse, e che mé dóvre quando ‘ndó ‘n césa a pregà.

 

Mama Maréa

Te salüde Maréa,
piéna de Gràssia
ol Signùr l’è con té,
té te sé benedèta tra i dòne
e benedèt l’è ‘l fröt de la tò ghéda, Gesü.
Santa Maréa, mama del Signùr
préga per nóter pecadùr,
adèss e ‘n de l’ura de la nòsta mórt.
Àmen

Àngel cüstode

Àngel de Dio
che te sé ‘l mé cüstode,
dàm ol tò consèi,
e tègnem in riga,
sèmper sóta la tò protessiù.
Mé, che te só stacc assegnàt (stacia assegnada)
de l’amùr sènsa fì del nòst Signùr
Àmen

 

 Glòria

La sées glòria al Pàder, al Fiöl
e al Sant Ispéret,
tat in prensépe quat a la fì,
adèss e sèmper,
per töcc i sècoi di sècoi
Àmen
 Sògn pacìfech

Signùr,
dàga ai nòs’ mórcc
ü sògn pacìfech
e tègnega ‘mpéssa la tò löm,
fina che ‘m se troerà,
töcc insèma,
con Té, ‘n Paradìs.
Àmen
  
 Pàder Nòst

Pàder Nòst
che te sé ‘n cél
a l’ sées santificàt ol tò nòm,
a l’ vègne ‘l tò règn,
la sées facia la tò olontà,
tat in cél quat in tèra.
Dàm incö ‘l pà de töcc i dé;
perdùnem i nòs’ pecàcc,
compàgn che nóter a m’ perduna chi di óter.
Tègnem franch, sàe e generùs,
de lontà del diàol.
Àmen
 Pàternòster in Bergamasch

Pàder nòst che te sé in cél
a'l sìes santificàt ol tò nòm,
a'l vègne 'l tò règn,
la sìes facia la tò olontà
cóme in cél, isé 'n tèra.

Daga 'ncö ol nòst pà de töcc i dé
e pàghega i nòscc débecc
cóme nóter m' ghi paga ai nòscc debitùr
faga mìa börlà in tentassiù,
ma sàlvega del mal.
Amen.

 Signùr, me ó ‘n lècc

Signùr, me ó ‘n lècc
con grand rispèt,
co Spirito Sant,
co l’àngel biànch,
co la Vergina Maria
co i mórcc in compagnia.
Se morèss, se cadèss
la mé anima ‘ndo la ‘ndarès?
Pöderèss dì che l’è colpa mia.
Gesù, Giuseppe, Maria:
va dùne ol cör
e l’anima mia.
Gesù Giuseppe, Maria:
assistetemi nell’ultima mia agonia.
Gesù, Giuseppe, Maria:
spiri in pace con voi
l’anima mia!

Urasiù per i mòrcc

Anime sante, anime purgante,
ve fo mia ol nomm perché
si trop in tante.
Requiemeternadonaisdomine.....

-------------------------------------------------------

  
 

E adèss, se amò gh’è ergü, che l’pènsa che ‘l bergamàsch l’è mia la manéra giösta per parlàga al Signùr, ghe regórde che ‘nfina la Madóna, ol trédes de mas del méla növsènt-quarantaquàter, quando la gh’à parlàt con d’öna s-cetina ai Gére de Bunàt, la gh’à dicc: “Adelàide, iga mia pura: mé só la Madóna.”  

Sé, Lé l’à pròpe üsàt ol bergamàsch, mia ‘l italià o ‘l latì! Perchè ‘l Signùr quando l’è egnìt sö la tèra e l’à catàt fò la Palestina, Lü co la sò zét a l’ predicàa in aramàico, mia ‘n gréco o ‘n latì: e amò adèss Dio, che l’völ bé a töte i sò creatüre, quando l’völ fàs capì, l’dóvra sèmper la lèngua piö sincéra, chèla de l’ànima de ognü.


 

Bèrghem, ol dés de mas del duméla e tri (10 maggio 2003)

Gioancarlo Giaàss